Σαν λείπει ο Μινώταυρος… | Έκθεση της Ελένης Τσοτσορού

Η έκθεση της Ελένης Τσοτσορού με τον τίτλο «Σαν λείπει ο Μινώταυρος…» συγκροτεί μια γοητευτική περιπλάνηση στον κόσμο των λαβυρίνθων, μια συμβολική και εικαστική αλληγορία που απλώνεται μέσα από φαινομενικά και μόνο διακριτά στη μορφή τους έργα. Η συνομιλία της εικαστικού με τον Λαβύρινθο είναι πολυεπίπεδη, καθώς μέσα από τις διαδρομές της σύνθεσης, της υλικότητας και των θεματικών της επιλογών, αναδύεται η ανάγκη μιας βαθύτερης υπαρξιακής αναζήτησης, που φαίνεται να επέχεται από την καθοδηγητική ιδέα πως  πρέπει να χαθείς για να βρεις τον εαυτό σου.

Κυρίαρχη θέση καταλαμβάνει η ζωγραφική σειρά «Λαβύρινθοι». Εδώ η εικαστικός επεξεργάζεται τη συμβολική και οπτική δυναμική του λαβυρίνθου, προτείνοντας μια αφαιρετική και σχεδόν υπνωτιστική σύνθεση από δέντρα και κλαδιά που μπλέκονται, διεισδύουν και συγχωνεύονται μεταξύ τους σε μια εντατική αλλά εσωτερική συνομιλία. Τα μοτίβα της φύσης που χρησιμοποιούνται υποδηλώνουν έναν κόσμο στον οποίο το φως και το σκοτάδι, η τάξη και το χάος, η κίνηση και η στατικότητα συμπλέκονται σε μια αδιαχώριστη ενότητα. Στην απουσία του Μινώταυρου, ο θεατής καλείται να εντοπίσει την εσωτερική διάσταση του λαβυρίνθου, αποδεσμευμένος από την αγωνία της απειλής, και να ανακαλύψει το βαθύτερο νόημα αυτής της αρχετυπικής δομής.

Εξάλλου σε έργα μικτής τεχνικής, η Τσοτσορού εξερευνά νέες υφές και επιφάνειες μέσα από τη χρήση υφασμάτων. Εδώ η αίσθηση του λαβυρίνθου μεταφέρεται από την επίπεδη ζωγραφική επιφάνεια στο ανάγλυφο της ύλης. Το βλέμμα του θεατή «εγκλωβίζεται» συνειδητά, καθώς η ρυθμική και κυματοειδής κίνηση των υφασμάτων δημιουργεί μια υπνωτιστική ένταση, που παραπέμπει σε θαλασσινά κύματα και οργανικές φόρμες. Με αυτόν τον τρόπο, η θέαση γίνεται βιωματική εμπειρία, προσκαλώντας τον θεατή να απελευθερωθεί από τα άγχη και τις ανησυχίες της καθημερινότητας και να αφεθεί σε μια βαθιά, σχεδόν διαλογιστική, περιπλάνηση μέσα σε αυτόν τον ιδιαίτερο εικαστικό λαβύρινθο.

Επιπλέον σε έργα που συνδυάζουν διακριτά υφάσματα και ζωγραφική, με μίξη των λαμπερών χρωμάτων των λουλουδιών με μια έντονα γήινη, σχεδόν χωμάτινη αίσθηση της ύλης, η καλλιτέχνις πραγματεύεται κύκλους ζωής, υπενθυμίζοντας στον θεατή πως ο λαβύρινθος δεν είναι μόνο χώρος χαμού αλλά και δημιουργικής αναγέννησης. Εδώ, η υλική αμεσότητα και η χειρονομιακή ένταση συναντιούνται σε έναν βαθύ και ποιητικό διαλογισμό για το φθαρτό και την αέναη επιστροφή στη ζωή.

Η εννοιολογική φιγούρα του Μινώταυρου δεν βρίσκεται υλικά στα έργα αλλά εννοιολογικά στο σύνολο της έκθεσης, ως σημείο εγρήγορσης σημαίνοντας πως δεν εξαφανίζεται η ένταση της αναζήτησης ή του κινδύνου· αντίθετα, δίνεται η ευκαιρία να στραφεί η προσοχή προς την εσωτερική αναζήτηση και τη βαθύτερη γνώση του εαυτού.

Από την πλευρά της κοινωνικής σκέψης, ο Μινώταυρος θα μπορούσε να ερμηνευτεί ως σύμβολο των δυνάμεων που δεν μπορούμε να ελέγξουμε. Έχει ερμηνευθεί ως προσωποποίηση της «αξιακά ουδέτερης επιστήμης», μιας γνώσης δηλαδή που, απαλλαγμένη από ηθική πυξίδα, μπορεί να γίνει επικίνδυνη. Η εφευρετικότητα του Δαίδαλου –το θαύμα της ανθρώπινης ευφυΐας– οδήγησε γρήγορα στην κατάχρηση. Ο Λαβύρινθος έγινε τόπος εγκλεισμού, όχι απελευθέρωσης.

Σύγχρονοι κοινωνιολόγοι όπως ο Habermas και ο Giddens διακρίνουν στον Μινώταυρο την καθημερινότητα, τη μορφή της ρουτίνας, της στερεοτυπικής σκέψης, της κοινωνικής ομοιομορφίας. Πρόκειται για τις δυνάμεις που μας κρατούν εγκλωβισμένους στις ίδιες ιδέες, τις ίδιες πεποιθήσεις – χωρίς να το συνειδητοποιούμε. Αυτός ο «καθημερινός Μινώταυρος» δεν είναι τέρας, αλλά μια αθέατη κανονικότητα που δεν διαταράσσουμε.

Από την άλλη, η σύγχρονη λογοτεχνία προτείνει άλλες αναγνώσεις: στον Piranesi της Susanna Clarke, ο Λαβύρινθος δεν είναι πια φυλακή, αλλά κόσμος ολόκληρος – μια ήσυχη ομορφιά όπου το τέρας δεν είναι εχθρός, αλλά συνθήκες. Στο Gene του Stel Pavlou, ο Μινώταυρος είναι το διαρκές μπρος-πίσω ανάμεσα στο χάος και την τάξη μέσα στον ίδιο μας τον νου που αναγεννάται συνεχώς σε μια ιστορία άνω των τριών χιλιάδων ετών. Αγαπημένο μου μυθιστόρημα είναι το Ο Μινώταυρος κάνει διάλειμμα για τσιγάρο του Steven Sherrill, στο οποίο ο Μινώταυρος ζει μια ήσυχη καθημερινότητα στη σύγχρονη κοινωνία, δουλεύει και διψά για ανθρώπινη επαφή. Δεν συμβολίζει το τερατώδες μέσα στον άνθρωπο, αλλά το τέρας που εξανθρωπίστηκε. Όπως κι αν τον δούμε, ο Μινώταυρος είναι πάντα το όριο ανάμεσα στο γνωστό και το αχαρτογράφητο, στο αποδεκτό και στο απωθημένο.

Μέσα από τα διαφορετικά υλικά και τις τεχνικές της, η Τσοτσορού προσφέρει ένα πολύπλευρο σχόλιο πάνω στη φύση του λαβυρίνθου ως μεταφορά για την ανθρώπινη συνείδηση, καλώντας μας σε ένα ταξίδι αυτογνωσίας, όπου κάθε βήμα είναι μια ανακάλυψη και κάθε παραπλάνηση μια ευκαιρία να βρούμε κάτι ουσιαστικότερο. Στην καρδιά αυτής της έκθεσης αντηχεί δυνατά η υπαρξιακή διαπίστωση ότι μόνο όταν αφήσουμε πίσω τον φόβο και την προσδοκία του κινδύνου, μόνο τότε μπορούμε πραγματικά να συναντήσουμε και να γνωρίσουμε τον εαυτό μας.

Γι’ αυτό και η έκθεση δεν αναπαριστά τον Μινώταυρο, αλλά την απουσία του. Γιατί μέσα σε αυτήν την απουσία αρχίζει η ελευθερία της σκέψης. Χωρίς το τέρας μπορούμε να αναλογιστούμε τι είναι αυτό που φοβόμαστε στ’ αλήθεια. Χωρίς θηρίο να μας αποσπά μπορούμε να κοιτάξουμε τους τοίχους, τις διακλαδώσεις, τα αδιέξοδα του Λαβυρίνθου – να τα δούμε ως καθρέφτες και όχι ως παγίδες. Και τότε ίσως καταλάβουμε: ο Μινώταυρος δεν ήταν ποτέ το πρόβλημα. Το πρόβλημα ήταν ο ίδιος ο Λαβύρινθος. Και η λύση, να περιπλανηθούμε μέσα του, καλωσορίζοντας το άγνωστο.

Άρτεμις Τσατσάκη,
Φιλόλογος, Creative Writing MA

 

Εγκαίνια έκθεσης: 11.06.2025, ώρα  17:00 έως 19:30

Διεύθυνση: Καφέ του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου (Πατησίων 44)

Διάρκεια έκθεσης: 11.06 έως 05.07.2025

Ωράριο: Δευτέρα έως Κυριακή: 08:00 – 20:00, Τρίτη : 13:00 – 20:00

Στοιχεία επικοινωνίας: 6944417606, aimkougias@gmail.com

 Επιμέλεια έκθεσης και διοργάνωση: Αιμιλία Κουγιά