Το παιδί αποτελούσε από την απαρχή της ανθρώπινης κοινότητας σημαντικό σημείο αναφοράς. Πρακτικές φροντίδας και τεκμήρια στοργής διασώζονται ήδη από τα Προϊστορικά χρόνια, όπως μαρτυρούν τα φυλακτά που θεωρούνταν αλεξίκακα ή τα παιχνίδια, θεμελιώδη για την ανάπτυξη της φαντασίας και της δημιουργικότητάς του, εντυπωσιακά κοινά στον πυρήνα τους με τα σημερινά.

Κάποιες φορές το παιδί τοποθετείται στην περιφέρεια και άλλοτε στον πυρήνα της οικογενειακής δομής. Η συχνή απώλειά του είναι μία ιστορική πραγματικότητα, δεδομένου του υψηλού ποσοστού της παιδικής θνησιμότητας, αλλά και του κινδύνου που διέτρεχαν οι γυναίκες κατά την περίοδο της εγκυμοσύνης τους. Αδιαμφισβήτητα όμως, η επιβίωσή του παιδιού αποτελούσε το εχέγγυο της διαιώνισης ενός οίκου, αφού διασφάλιζε την περιουσία και θα συνέχιζε τη γενιά.

Παράλληλα, η γέννηση ενός παιδιού είναι μία υπόθεση του συνόλου, καθώς εξασφαλίζει την επιβίωση της ίδιας της κοινωνίας. Είναι δε τόσο σημαντική στη συλλογική αντίληψη, ώστε ακόμα και οι αρχαίοι θεοί γεννούν απογόνους, με χαρακτηριστικά που υπερβαίνουν το ανθρώπινο μέτρο. Ο αδόκιτος χαμός παιδιών, που συνδέονται με τους ιδρυτικούς μύθους μίας πόλης, τιμάται με εορτασμούς που αποτελούν τον πυρήνα κοινής μνήμης και το υφάδι των άρρηκτων δεσμών των πολιτών με την πόλη τους.

Η φετινή διαδικτυακή δράση “Έκθεμα του μήνα” παρουσιάζει τον «Κόσμο του Παιδιού στην Αρχαιότητα”. Εικόνες που διασώζονται μέσα από τα αρχαία τέχνεργα όπως ο θηλασμός του βρέφους, το κανάκεμα της μητέρας ή της τροφού, το ανέμελο παιχνίδι, οι σκανδαλιές, είναι τόσο οικείες και διαχρονικές! Η φροντίδα, η θαλπωρή και η αγάπη που δεχόταν ένα παιδί διαπερνούν τον χρόνο και προβάλλονται στο παρόν, δημιουργώντας κοινές μνήμες.

 

Βιβλιογραφία

Βοnfante, L. Νursing Μοthers in Classical Αrt, στο Α.Ο. Κοlοski-Οstrοw -C.L. Lyοns (επιμ.), Νaked Τruths: Women, Sexuality and Gender in classical Αrt and Αrchaeοlοgy, Lοndοn/Νew York 1997, 174-196.

Budin, S.L., Images of Woman and Child from the Bronze Age. Reconsidering Fertility, Maternity, and Gender in the Ancient World, Cambridge  2011.

Chapin, A. P., What Is a Child in Aegean Prehistory? στο  Beaumont, L. A., Dillon, M. and Harrington, N. (επιμ.), Children in Antiquity: Perspectives and Experiences of Childhood in the Ancient Mediterranean, New York  2021: 226-41.

Cοhen, A. – Rutter, J. (επιμ.), Cοnstructίοns οf Childhοοd ίn Αncίent Greece and Ιtaly, Hesperia Suppl. 41, 2007.

Dasen, V. (επιμ.), Naissance et petite enfance dans l’Αntiquité: actes du Cοllοque de Fribουrg, 28 nονembre -1er décembre 2007, Fribουrg/Göttingen 2004.

Kaczmarek, B., Mycenaean childhood: Linear B script set against archeological artefacts, στο Rebay-Salisbury, K. and Pany-Kucera, D. (επιμ..), Ages and Abilities: The Stages of Childhood and their Social Recognition in Prehistoric Europe and Beyond, Oxford 2020: 122-132.

Langdon, S. Changing States: Daily life of children in Mycenaean and Early Iron Age Greece. στο Beaumont, L. A., Dillon, M. and Harrington, N. (επιμ.), Children in Antiquity: Perspectives and Experiences of Childhood in the Ancient Mediterranean, New York  2021: 178-190.

Νeils, J. – Οakley, J.H. (επιμ.), Cοming οf Αge in Αncient Greece: Ιmages οf Childhοοd frοm the Classical Ρast, Exhibition Catalogue, New Haven 2003.

Rühfel, H. Das Κind in der griechischen Κunst, Μainz am Rhein 1984.