Ύστερη Κλασική /Πρώιμη Ελληνιστική περίοδος

ΣΥΛΛΟΓΕΣ ΑΓΓΕΙΑ ΚΑΙ ΜΙΚΡΟΤΕΧΝΙΑ
< ΟΛΕΣ ΟΙ ΣΥΛΛΟΓΕΣ

Η ύστερη κλασική περίοδος είναι εποχή καθοριστικών πολιτικών αλλαγών που επηρέασαν ολόκληρο τον αρχαίο κόσμο. Οι έριδες και οι πολεμικές συγκρούσεις μεταξύ των ελληνικών πόλεων-κρατών συνεχίστηκαν και μετά το τέλος του Πελοποννησιακού πολέμου το 404 π.Χ. οδηγώντας τους αντιπάλους σε εξάντληση και ανοίγοντας τον δρόμο για την κυριαρχία στον ελλαδικό χώρο του δυναμικού βασιλιά της Μακεδονίας Φιλίππου Β΄.
Ο γιος του Αλέξανδρος Γ΄ με τη νικηφόρα εκστρατεία εναντίον της Περσίας μετέβαλε ολόκληρο τον τότε γνωστό κόσμο δημιουργώντας μια αυτοκρατορία που έφθανε στα ανατολικά ως τον Ινδό ποταμό. Ο θάνατός του και η συνακόλουθη διάσπαση του κράτους του σε περισσότερα βασίλεια με ηγεμόνες τους πιο φιλόδοξους και δυναμικούς στρατηγούς του, σηματοδοτεί την έναρξη της ελληνιστικής εποχής, η οποία συμβατικά διαρκεί ως την υποταγή του τελευταίου ανεξάρτητου βασιλείου, εκείνου των Πτολεμαίων, στους Ρωμαίους το 31 π.Χ.
Η διάχυση του ελληνικού πολιτισμού στην Ανατολή και η πολιτισμική όσμωση που ακολούθησε, οδήγησαν στην ανάδειξη νέων πολιτιστικών και καλλιτεχνικών κέντρων, όπως η Αλεξάνδρεια, η Πέργαμος και η Αντιόχεια.
Η Αθήνα στην αρχή της περιόδου εξακολουθεί να αποτελεί το σημαντικότερο κέντρο στην παραγωγή πολυτελούς κεραμικής. Η ανάπτυξη ωστόσο τοπικών εργαστηρίων ερυθρόμορφων αγγείων στην Κάτω Ιταλία και Σικελία οδήγησε σύντομα το αθηναϊκό εμπόριο κεραμικής προς τη Δύση σε κάμψη καθιστώντας αναγκαία την εύρεση νέων αγορών, που αναζητήθηκαν στην περιοχή του Εύξεινου Πόντου και της χερσονήσου της Κριμαίας.
Τα βασικότερα σχήματα που παράγονται την εποχή αυτή στον αθηναϊκό Κεραμεικό και διακοσμούνται με τη ερυθρόμορφη τεχνική είναι συμποτικά αγγεία, κυρίως κωδωνόσχημοι και καλυκωτοί κρατήρες, πελίκες, υδρίες, αλλά και αγγεία με ειδικό προορισμό, όπως οι γαμήλιες τελετές (γαμικοί λέβητες και λεκανίδες). Από τα τέλη του 5ου αιώνα π.Χ. γενικεύεται η χρήση λευκού χρώματος για την απόδοση ολόκληρων μορφών, κυρίως γυναικών ή του Έρωτα, καθώς και επίθετου πηλού και επιχρύσωσης για τον τονισμό λεπτομερειών. Από το δεύτερο τέταρτο του 4ου αιώνα π.Χ. η διακοσμητική εντύπωση ενισχύεται συχνά με την προσθήκη και άλλων επίθετων χρωμάτων, κυρίως ερυθρού, κυανού και πράσινου. Στα δημοφιλή θέματα της περιόδου ανήκουν σκηνές από τον κόσμο του Διονύσου και των γυναικών, δεν λείπουν ωστόσο και σκηνές μυθολογικού περιεχομένου. Παράλληλα με την παραγωγή ερυθρόμορφης κεραμικής κατασκευάζονται τα χρόνια αυτά και αγγεία με ανάγλυφη διακόσμηση και επίθετα χρώματα, κυρίως αρυβαλλοειδείς λήκυθοι, αλλά και πλαστικά αγγεία, που συνεχίζουν την παράδοση των πλαστικών αγγείων του 5ου αιώνα π.Χ. Εξέχουσα θέση στην αγγειογραφία του 4ου αιώνα κατέχουν οι μελανόμορφοι παναθηναϊκοί αμφορείς, τα έπαθλα δηλαδή των αγώνων που τελούνταν κατά τη γιορτή των Παναθηναίων. Ορισμένα από τα καλύτερα δείγματα προέρχονται από την Ερέτρια και χρονολογούνται στα χρόνια των επώνυμων αρχόντων Χαρικλείδη και Καλλιμίδη (363/62 π.Χ. και 360/359 π.Χ. αντίστοιχα). Η παραγωγή των αγγείων αυτών συνεχίστηκε τον 3ο και 2ο αιώνα π.Χ., και μετά δηλαδή το τέλος της ερυθρόμορφης αγγειογραφίας που τοποθετείται γύρω στο 320 π.Χ.
Λίγο πριν τα μέσα του 4ου αιώνα π.Χ. ξεκινάει αρχικά στην Απουλία και στη συνέχεια και σε άλλα εργαστήρια της Κάτω Ιταλίας και Σικελίας η παραγωγή μιας κατηγορίας διακοσμημένης κεραμικής γνωστής ως «γνάθια» (gnathia) από το όνομα της πόλης Εγνατίας (σημερινής Gnathia), στην οποία βρέθηκε για πρώτη φορά. Η διακόσμηση, που περιλαμβάνει πλούσια φυτικά μοτίβα και μορφές, εκτελείται με επίθετα χρώματα, συνήθως λευκό, καστανοκίτρινο και ιώδες επάνω στο μελανό βάθος του αγγείου.
Μέσα στο πρώτο τέταρτο του 3ου αιώνα π.Χ. εμφανίζονται στην Αθήνα αγγεία λιτά διακοσμημένα με γιρλάντες φυτικού διακόσμου που αποδίδονται με επίθετο πηλό, λευκό ή καστανοκίτρινο και εγχάραξη για τη δήλωση λεπτομερειών. Η κεραμική αυτή, γνωστή ως «δυτικής κλιτύος», διαδόθηκε σύντομα σε όλη την ανατολική Μεσόγειο και αποτέλεσε μέσα από τις τοπικές παραλλαγές της μία από τις χαρακτηριστικότερες κατηγορίες διακοσμημένης κεραμικής στα ελληνιστικά χρόνια.


Τα αντικείμενα της έκθεσης

Δείτε επίσης

Εγγραφή στο newsletter